Για πολλούς, η ιδανική ενασχόληση καλοκαίρι είναι η χαλάρωση σε μια ξαπλώστρα δίπλα από τη θάλασσα. Ωστόσο, η ενασχόληση αυτή συνεπάγεται έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία. Ποιο το πρόβλημα με αυτό; Ότι εκτός από τις βλαβερές της επιδράσεις στο δέρμα, μπορεί να πυροδοτήσει και μια μορφή αλλεργίας. Σε αυτή την περίπτωση, γίνεται λόγος για φωτοδερματίτιδα, κατά την οποία το δέρμα αντιδρά μη φυσιολογικά στην ηλιακή ή σε άλλες πηγές υπεριώδους (UV) ακτινοβολίας. Αν και λιγότερο γνωστή, πρόκειται για πάθηση που βρίσκεται σε πολύ μεγάλη έξαρση τους καλοκαιρινούς μήνες.
Τι είναι η φωτοδερματίτιδα;
Η φωτοδερματίτιδα είναι μια δερματοπάθεια που εμφανίζεται σε έξαρση τους καλοκαιρινούς μήνες. Η πάθηση αυτή ανήκει στην κατηγορία των φωτοδερματοπαθειών, οι οποίες εκδηλώνονται ως αποτέλεσμα της έκθεσης σε ηλιακή ακτινοβολία και μπορεί να εμπλέκουν κάποιον αλλεργικό μηχανισμό (αν και όχι πάντα). Στη φωτοδερματίτιδα, το δέρμα παρουσιάζει ουσιαστικά φλεγμονή και αναπτύσσεται εξάνθημα κατόπιν της έκθεσης στην ηλιακή ακτινοβολία.
Πού οφείλεται η φωτοδερματίτιδα;
Ο κυρίαρχος ένοχος για την εμφάνιση φωτοδερματίτιδας είναι η ηλιακή ακτινοβολία. Τόσο οι ακτίνες UVA όσο και οι ακτίνες UVB από το ηλιακό φως μπορούν να προκαλέσουν φωτοδερματίτιδα. Οι ακτίνες UVA διεισδύουν βαθύτερα στο δέρμα και είναι κυρίως υπεύθυνες για μακροχρόνιες βλάβες του δέρματος, ενώ οι ακτίνες UVB επηρεάζουν τα εξωτερικά στρώματα και σχετίζονται περισσότερο με το ηλιακό έγκαυμα. Παράλληλα, υπάρχει πιθανότητα κάποιος αλλεργιογόνος παράγοντας να πυροδοτήσει, κατόπιν έκθεσης στην ηλιακή ακτινοβολία, την πάθηση. Πιο συγκεκριμένα, ορισμένες (συνήθως φαρμακευτικές) ουσίες μπορούν να καταστήσουν το δέρμα πιο ευαίσθητο στην έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία. Ορισμένες ουσίες που βρίσκονται σε φυτά, καλλυντικά, φάρμακα (όπως αντιβιοτικά, ορισμένα αντικαταθλιπτικά, αντιυπερτασικά και μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα) και αρώματα μπορούν να κάνουν το δέρμα πιο ευαίσθητο στην υπεριώδη ακτινοβολία, οδηγώντας σε φωτοδερματίτιδα.
Συμπτώματα φωτοδερματίτιδας
Τα συμπτώματα της φωτοδερματίτιδας μπορεί να ποικίλλουν ανάλογα με τη σοβαρότητα της αντίδρασης και την ευαισθησία του ατόμου. Τα πιο συνηθισμένα συμπτώματα περιλαμβάνουν:
- Ερυθρότητα και φλεγμονή
- Εξανθήματα
- Μικρά, κόκκινα σπυράκια
- Σχηματισμός φυσαλίδων που περιέχουν υγρό
- Ανάπτυξη κόκκινων πλακών στο δέρμα
- Έντονος κνησμός
- Ευαισθησία ή αίσθημα καύσου
Τα συμπτώματα εμφανίζονται συνήθως λίγο μετά την έκθεση στον ήλιο και μπορεί να επιμείνουν για ώρες έως μέρες, ανάλογα με την κάθε μεμονωμένη περίπτωση και τη σοβαρότητα της αντίδρασης.
Πώς να διαχειριστείτε τη φωτοδερματίτιδα
Η αντιμετώπιση της φωτοδερματίτιδας εστιάζει στην ανακούφιση των συμπτωμάτων και στην πρόληψη περαιτέρω εξάρσεων. Σε πρώτη φάση, αφού γίνει αντιληπτή η αντίδραση, είναι πολύ σημαντική η αναζήτηση σκιάς και η αποφυγή περαιτέρω έκθεσης στην ηλιακή ακτινοβολία. Είναι σημαντικό να καθαριστεί προσεκτικά η περιοχή με νερό, ενώ το ντους με χλιαρό νερό και η εφαρμογή δροσερών, υγρών κομπρέσων λειτουργούν βοηθητικά στην ανακούφιση από τον πόνο και τη φλεγμονή. Προσοχή, η εφαρμογή πάγου στην περιοχή θα πρέπει να αποφεύγεται με κάθε τρόπο. Για να στεγνώσουμε την πάσχουσα περιοχή, κάνουμε απαλές, ταμποναριστές κινήσεις και δεν τρίβουμε, προκειμένου να αποφύγουμε περαιτέρω ερεθισμό. Τα αντιισταμινικά φάρμακα μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση του κνησμού και της δυσφορίας. Τοπικά κορτικοστεροειδή σε μορφή κρέμας συχνά συνταγογραφούνται για τη μείωση της φλεγμονής και την ανακούφιση από τον κνησμό. Η εφαρμογή επίσης ενυδατικής κρέμας χωρίς άρωμα βοηθά στην ανακούφιση των συμπτωμάτων.
Εάν έχουν σχηματιστεί φυσαλίδες, αντιμετωπίζονται με εφαρμογή ήπιου αντισηπτικού για καθαρισμό και με τοπικές αντιβιοτικές κρέμες εάν χρειαστεί με σκοπό την αποφυγή επιμολύνσεων λόγω διάτρησης των φυσαλίδων. Σε περίπτωση που υπάρχουν υποψίες ότι τα φάρμακα προκαλούν φωτοδερματίτιδα, μπορεί να χρειαστεί εκ νέου προσαρμογή της δοσολογίας ή αλλαγή του φαρμάκου με κάποιο άλλο που δεν προκαλεί τέτοια αντίδραση, αν φυσικά αυτό είναι εφικτό και δεν θέτει σε κίνδυνο την υγεία του ασθενούς. Ωστόσο, η άμεση επικοινωνία με γιατρό κρίνεται αναγκαία εάν τα συμπτώματα είναι πολύ έντονα ή προκύψουν άλλα συμπτώματα όπως ναυτία, πονοκέφαλος ή ταχυκαρδία.
Πρόληψη της πάθησης
Όπως έχει αναφερθεί πολλές φορές στο παρελθόν, η πρόληψη είναι πάντα η καλύτερη θεραπεία. Για να προληφθεί η φωτοδερματίτιδα, συνιστάται η χρήση καπέλου και προστατευτικού ρουχισμού, καθώς και αντηλιακών με ευρύ φάσμα προστασίας που προστατεύουν από UVA και UVB ακτινοβολία με δείκτη SPF πάνω από 30. Πριν την έκθεση στον ήλιο, εφαρμόζουμε αντηλιακό τουλάχιστον μισή ώρα πριν και ξαναβάζουμε μετά την κολύμβηση ή έντονη εφίδρωση. Επίσης, είναι καλό να αποφεύγεται η έκθεση στον ήλιο τις ώρες που η υπεριώδης ακτινοβολία είναι ισχυρότερη (συνήθως μεταξύ 10 π.μ. και 4 μ.μ.). Να συμπληρωθεί, ότι τα τελευταία χρόνια κυκλοφορούν ειδικά συμπληρώματα διατροφής τα οποία λαμβάνονται πριν το τέλος της άνοιξης με σκοπό την εκπαίδευση του δέρματος (hardening) και την προετοιμασία του πριν την έντονη έκθεσή του στον ήλιο τους καλοκαιρινούς μήνες. Τέλος, έχετε στο νου σας να ελέγχετε τα φάρμακα, τα καλλυντικά και τα προϊόντα περιποίησης δέρματος που χρησιμοποιείτε, προκειμένου να είστε βέβαιοι ότι δεν θα προκαλέσουν φωτοευαισθησία. Εάν ωστόσο δεν καταφέρετε να αποτρέψετε την εμφάνιση της πάθησης ή τα συμπτώματα είναι αρκετά έντονα, η Δερματολόγος στο Κολωνάκι Δρ. Θεώνη Ματούλα, η οποία διατηρεί Δερματολογικό Ιατρείο στην κλινική Matoula Clinic, μπορεί να σας προτείνει την κατάλληλη στρατηγική αντιμετώπισης.
