Αν κάναμε μια λίστα με τις πιο «ύπουλες» δερματοπάθειες, πιθανότατα θα βάζαμε το μέλασμα σε μια από τις πρώτες θέσεις. Εάν έχετε παρατηρήσει το σχηματισμό σκούρων κηλίδων στο δέρμα σας, πιθανότατα είστε κι εσείς από τα θύματα της συγκεκριμένης κατάστασης. Πρόκειται για πάθηση του δέρματος που χαρακτηρίζεται από το σχηματισμό σκούρων καφέ κηλίδων στο πρόσωπο, κυρίως στα μάγουλα, το μέτωπο, τη μύτη και το άνω χείλος. Ωστόσο, μην ανησυχείτε στο άκουσμα του όρου «πάθηση», καθώς δεν πρόκειται ούτε για κάτι σοβαρό ούτε επικίνδυνο για την υγεία. Ενώ βέβαια το ίδιο το μέλασμα είναι αβλαβές, μπορεί να αποτελέσει σημαντικό αισθητικό πρόβλημα, καθώς είναι ιδιαίτερα ορατό. Μην ανησυχείτε όμως, καθώς υπάρχουν λύσεις για την καταπολέμησή του!
Τι είναι το μέλασμα;
Το μέλασμα είναι μια κοινή δερματοπάθεια που χαρακτηρίζεται από το σχηματισμό σκούρων καφέ κηλίδων στο δέρμα κατά βάση του προσώπου. Αυτές οι κηλίδες έχουν καφέ ή γκρι-καφέ απόχρωση και είναι τυπικά συμμετρικές. Το μέλασμα εντοπίζεται συχνότερα στο πρόσωπο, ιδιαίτερα στα μάγουλα, στη ράχη της μύτης, στο μέτωπο, στο πηγούνι και στην περιοχή πάνω από το άνω χείλος. Μπορεί επίσης να εμφανιστεί σε άλλα μέρη του σώματος που είναι εκτεθειμένα στον ήλιο, όπως οι πήχεις και ο λαιμός. Η δερματοπάθεια αυτή είναι στην ουσία μια μορφή υπερμελάγχρωσης που εμφανίζεται όταν τα μελανοκύτταρα, τα κύτταρα δηλαδή που παράγουν μελανίνη, είναι πιο δραστήρια από το φυσιολογικό. Η μελάγχρωση μάλιστα μπορεί να εντοπίζεται είτε στα επιφανειακά, είτε στα πιο βαθιά στρώματα του δέρματος. Όσο πιο βαθιά εντοπίζεται η μελάγχρωση, τόσο πιο απαιτητική είναι και η θεραπεία του μελάσματος. Η πάθηση είναι πιο συχνή στις γυναίκες μεταξύ 20-50 ετών, ιδιαίτερα κατά την αναπαραγωγική τους ηλικία και ιδίως κατά την περίοδο της εγκυμοσύνης.
Αίτια εμφάνισης μελάσματος
Το μέλασμα προκαλείται όταν τα μελανοκύτταρα αρχίζουν να συμπεριφέρονται ανεξέλεγκτα. Τα κύτταρα αυτά είναι υπεύθυνα για την παραγωγή μελανίνης, της φυσικής χρωστικής ουσίας που υπάρχει στο δέρμα, συνεπώς όταν είναι υπερδραστήρια, αρχίζουν να σχηματίζονται σκούρες κηλίδες. Η υπερδραστηριότητα αυτή των μελανοκυττάρων μπορεί να συμβεί για διάφορους λόγους. Δύο κύριοι λόγοι που συμβάλλουν σε αυτή την υπερβολική δραστηριότητα είναι η έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία και οι ορμονικές αλλαγές. Αρχικά, η έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία διεγείρει τα μελανοκύτταρα να παράγουν περισσότερη μελανίνη, οδηγώντας στο σχηματισμό ή επιδείνωση των σκούρων κηλίδων που χαρακτηρίζουν το μέλασμα. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο το μέλασμα τείνει να γίνεται πιο έντονο τους καλοκαιρινούς μήνες και σε άτομα που ζουν σε περιοχές ή χώρες με έντονη ηλιοφάνεια. Ακόμη και η βραχυπρόθεσμη έκθεση στον ήλιο χωρίς την κατάλληλη προστασία μπορεί να επιδεινώσει την κατάσταση. Οι ορμονικές αλλαγές επίσης αποτελούν άλλον έναν κοινό ένοχο για την εμφάνιση μελάσματος. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η πάθηση εμφανίζεται πιο συχνά στις γυναίκες, ιδιαίτερα κατά την περίοδο της εγκυμοσύνης, όταν τα επίπεδα ορμονών είναι αυξημένα.
Παράλληλα, το οικογενειακό ιστορικό διαδραματίζει κάποιο ρόλο στην εμφάνιση μελάσματος. Το μέλασμα επίσης είναι πιο κοινό σε άτομα με πιο σκούρα απόχρωση δέρματος, καθώς αυτά έχουν πιο ενεργά κύτταρα που παράγουν μελανίνη στο σώμα τους, καθιστώντας τα πιο επιρρεπή στην ανάπτυξη σκούρων κηλίδων στο δέρμα. Επιπλέον, φλεγμονώδεις δερματοπάθειες, όπως η ροδόχρους νόσος, ή γενικά η φλεγμονή του δέρματος, μπορούν επίσης να συμβάλλουν στην ανάπτυξη μελάσματος. Πέρα από τις δερματοπάθειες φλεγμονώδους φύσεως, ορισμένα φάρμακα μπορούν επίσης να συμβάλουν στο μέλασμα. Να σημειωθεί τέλος ότι μια υπερβολικά σκληρή ή επιθετική ρουτίνα περιποίησης του δέρματος μπορεί να πυροδοτήσει ή να επιδεινώσει το μέλασμα.
Το πόρισμα; Αν σας αρέσει να περνάτε αρκετές ώρες στον ήλιο, να αμελείτε το αντηλιακό, να λαμβάνετε ορμονικά σκευάσματα (τύπου αντισυλληπτικά) ή διανύετε περίοδο εγκυμοσύνης, είναι πολύ πιθανό να αναπτύξετε μέλασμα.
Πώς αντιμετωπίζεται το μέλασμα;
Τώρα φτάσαμε στο δύσκολο κομμάτι. Η δυσκολία έγκειται στο γεγονός ότι το μέλασμα είναι γενικά επίμονο και τείνει να επανεμφανίζεται, ιδιαίτερα εάν δεν αντιμετωπιστούν οι υποκείμενες αιτίες που το προκαλούν. Το πρώτο βήμα είναι η λήψη συμβουλών από ειδικό. Ένας έμπειρος δερματολόγος είναι ο ισχυρότερος σύμμαχος στη μάχη κατά του μελάσματος. Επίσης, πολύ σημαντικό είναι να αντιμετωπίσουμε ρεαλιστικά και με υπομονή το ζήτημα, κι αυτό γιατί δεν υπάρχει μια συνταγή που ταιριάζει σε όλους. Μέσω δοκιμών και απορρίψεων μπορούμε να φτάσουμε στην κατάλληλη ρουτίνα διαχείρισης του μελάσματος, καθώς αυτό που λειτουργεί για έναν ασθενή μπορεί να επιφέρει κανένα αποτέλεσμα σε έναν άλλο. Επίσης, πολύ σημαντικό είναι να μην χάσετε χρόνο και να αναζητήσετε εγκαίρως επαγγελματική βοήθεια, καθώς όσο το μέλασμα επιδεινώνεται, τόσο πιο απαιτητική είναι η επιτυχής αντιμετώπισή του.
Αφού είπαμε τι πρέπει να προσέξετε, πάμε να δούμε αρχικά τι προϊόντα περιποίησης και τι συστατικά μπορούν να λειτουργήσουν ευεργετικά στην αντιμετώπιση του μελάσματος. Κορυφαία συστατικά που συμβάλλουν στην εξάλειψη των δυσχρωμιών είναι η βιταμίνη C (ιδανικά με περιεκτικότητα από 10 έως 20%), το τρανεξαμικό οξύ, το αζελαϊκό οξύ, η αρβουτίνη, το κοζικό οξύ ή η νιασιναμίδη. Όλα αυτά τα συστατικά βοηθούν στην καταστολή της υπερβολικής παραγωγής χρωστικής από το δέρμα ενώ παράλληλα καταπολεμούν το μέλασμα και εξομαλύνουν τον τόνο του δέρματος. Η ρετινόλη επίσης λειτουργεί ιδιαίτερα βοηθητικά στην αντιμετώπιση της συγκεκριμένης δερματοπάθειας. Και τώρα πάμε στο πιο βασικό, την καθημερινή χρήση αντηλιακού και την τακτική επανεφαρμογή του. Ακόμη κι αν χρησιμοποιήσετε όλα τα προϊόντα εξάλειψης των δυσχρωμιών, αν αμελείτε το αντηλιακό, κάθε προσπάθεια είναι εντελώς άσκοπη. Επιλέξτε ένα αντηλιακό που έχει δείκτη προστασίας τουλάχιστον 30 και με μεταλλικά ή φυσικά φίλτρα.
Πάμε τώρα στο πώς μπορεί να βοηθήσει ένας δερματολόγος στην καταπολέμηση του μελάσματος. Η βοήθεια συνίσταται αρχικά στη συνταγογράφηση ειδικών κρεμών που περιέχουν άκρως δραστικές ουσίες όπως η υδροκινόνη, η τρετινοΐνη ή άλλα ενεργά συστατικά, ανάλογα με τις ανάγκες του κάθε ασθενούς. Αν θέλετε ωστόσο κάτι πιο ισχυρό, υπάρχουν συγκεκριμένες θεραπείες, οι οποίες ωστόσο καλό είναι να γίνονται σε δερματολογικό ιατρείο από έμπειρο ιατρό. Οι θεραπείες αυτές ενισχύουν την αποτελεσματικότητα των προϊοντικών θεραπειών και εξαλείφουν ταχύτερα το πρόβλημα. Σε αυτές συγκαταλέγονται αρχικά τα χημικά peelings, τα οποία βοηθούν στην απομάκρυνση της επιφανειακής χρωστικής ουσίας που σχετίζεται με το μέλασμα. Τα peelings αυτά περιλαμβάνουν ένα μείγμα άλφα και βήτα υδροξυοξέων σε συγκεκριμένη αναλογία και δρουν απομακρύνοντας την επιφανειακή στοιβάδα του δέρματος, εξομαλύνοντας έτσι τις σκούρες κηλίδες.
Εν τέλει, το ηθικό δίδαγμα της ιστορίας είναι ότι το μέλασμα απαιτεί υπομονή και εξατομικευμένες θεραπείες καθώς όπως το κάθε δέρμα είναι μοναδικό έτσι και η αντιμετώπιση του μελάσματος είναι μοναδική ανάλογα τον ασθενή. Επιλέγοντας βέβαια να εμπιστευτείτε έναν ειδικό, κάνετε ήδη ένα τεράστιο βήμα στην επιτυχή καταπολέμηση του μελάσματος. Η Δερματολόγος στο Κολωνάκι Δρ. Θεώνη Ματούλα αντιμετωπίζει τη συγκεκριμένη δερματοπάθεια στο Δερματολογικό Ιατρείο της κλινικής Matoula Clinic με μια απόλυτα εξατομικευμένη για κάθε ασθενή προσέγγιση.
